menu
Strona głównaDroga do Powstania“Nie należy dłużej czekać!” – Wybuch powstaniaUzbrojenie Powstańców WielkopolskichWojsko WielkopolskieKobiety w Powstaniu WielkopolskimOrganizacja cywilnaFronty Powstania WielkopolskiegoZdobycie ŁawicySpektakularne akcjeSkutki Powstania Wielkopolskiego 1918-1919Moje wspomnieniaŹródła wykorzystanych materiałówAutorzy wystawy

Skutki Powstania Wielkopolskiego 1918-1919

Gdy 27 grudnia 1918 roku na ulicach Poznania rozległy się strzały mało było takich, którzy wierzyli, że w niepełna pół roku Wielkopolanie będą mogli radować się z uzyskanej wolności. Została ona opłacona ofiarami i ogromnym wysiłkiem i ofiarą życia nie tylko tych walczących na powstańczych frontach, ale i ludności cywilnej, która gotowa była oddać ostatni grosz na rzecz zwycięstwa.

Jednakże wolność była tylko w rękach powstańców. Sytuacja międzynarodowa, która powstała po podpisaniu rozejmu 11 listopada 1918 roku była mocno skomplikowana. Wielkopolanie byli mocno rozczarowani decyzjami aliantów przyzwalającym Niemcom na zatrzymanie ziem zaboru pruskiego. Powstanie w Wielkopolsce, do którego mocno namawiali Francuzi, a przeciwni byli Brytyjczycy mogło kruchy rozejm bardzo mocno zdestabilizować. Pierwsze tygodnie Powstania mocno zaskoczyły wszystkich: polskie władze polityczne w Wielkopolsce (Naczelną Radę Ludową), rząd polski w Warszawie, rząd niemiecki w Berlinie, rząd francuski w Paryżu, rząd brytyjski w Londynie. Niemcy zostali wyrzuceni ze znacznych obszarów Prowincji PoznańskiejPowiększ obraz. Jednakże nawet najwięksi optymiści wśród władz powstańczych mieli świadomość, że państwo niemieckie dysponuje wystarczającą siłą, by utracone ziemie odzyskać. Kruche zwycięstwo trzeba było ratować. I to był pierwszy sukces Powstania. Niemiecki Sztab Generalny miał zupełnie realny plan ofensywy na Polskę pod kryptonimem „Wiosenne słońce”. Na szczęście polski wywiad dowiedział się o niemieckich planach i powiadomił o tym dowództwo Ententy. 16 lutego 1919 roku w Trewirze podpisano układ przedłużający rozejm między Niemcami a państwami Ententy. Znalazł się tam zapis mówiący o zawieszeniu walk na Froncie Wielkopolskim. Mimo, że warunków zawieszenia nie przestrzegano to zdobycze Powstania były nienaruszalnePowiększ obraz. Stan względnego spokoju został wykorzystany przez polską administrację, która wprowadziła kilka ważnych rozporządzeń: 5 kwietnia o rozpisaniu wyborów uzupełniających do sejmu polskiego, 9 kwietnia o ośmiogodzinnym dniu pracy, 10 kwietnia o zniesieniu niemieckich napisów na urzędach, szkołach, sklepach itp., 15 maja o wprowadzeniu języka polskiego jako jedynego obowiązującego.

Ostatecznie zostały one potwierdzone w zapisie traktatu pokojowego podpisanego w Wersalu 28 czerwca 1919 roku. Było to ostateczne potwierdzenia zwycięstwa PowstaniaPowiększ obraz. Jednakże nie wszyscy Wielkopolanie mogli cieszyć się wolnością po 28 czerwca 1919 r. Skrawki Wielkopolski położone na zachodzie, południu i północy na potwierdzenie swej przynależności musiały czekać do ratyfikacji układu. W tym momencie wkroczyli polscy dyplomaci, którzy doprowadzili do szczegółowej delimitacji granicy polsko-niemieckiej. W jej efekcie do Polski wróciły Leszno, Kępno, Rawicz, Zbąszyń oraz Chodzież. Mieszkańcy m.in. Wschowy i Międzyrzecza pozostali w granicach państwa niemieckiego.

Rzeczypospolita odzyskała bardzo ważną część ziem polskich, jaką była Wielkopolska. Gospodarka, której potencjał mimo wojny był jeszcze wysoki, była bardzo potrzebna młodemu i zniszczonemu państwu polskiemu. Potwierdzeniem był fakt zniesienia granicy celnej 1 lipca 1919 roku, która pozwoliła na swobodną wymianę towarową. Niezwykle cennym elementem pomocy idącej z Wielkopolski były kredyty wielkopolskich banków, które udzielały rządowi polskiemu jeszcze w czasie Powstania Wielkopolskiego.

Kolejnym niezwykle cennym wianem wniesionym Polsce przez byłą dzielnicę pruską była Armia Wielkopolska. Józef Piłsudski, który podjął wojnę o tereny wschodnie potrzebował żołnierza, który byłby zdolny te plany zrealizować. Blisko 100 tysięcy dobrze wyszkolonych i wyposażonych żołnierzy wielkopolskich stało się główną siłą realizującą cele polityki wschodniej Polski, a gdy zaszła potrzeba bronienia państwa przed sowiecką agresją to żołnierz wielkopolski stanął w pierwszym szeregu obrońców.

Zwycięstwo Powstania Wielkopolskiego było szczególnym podsumowaniem długiego procesu samomodernizacji społeczeństwa polskiego na ziemiach zaboru pruskiego. Wyrazem tego był bezpośredni lub pośredni udział w Powstaniu wszystkich stanów społecznych. Polacy w swej masie stanęli razem, by odzyskać wolność. Ta wspólnota celów potrzebna była przede wszystkim dla budowania nowej niepodległej rzeczywistości. Tak w Poznaniu, jak i w Warszawie zdawano sobie jednak sprawę, że odrębność ziem zaboru pruskiego nie jest łatwa do zniwelowania tak jak to miało miejsce z ziemiami zaboru rosyjskiego i austriackiego. Dlatego powołano Ministerstwo Byłego Zaboru Pruskiego.

Za sukces Powstania można przyjąć fakt, że dzięki zbudowania sieci Rad Ludowych bardzo szybko zbudowano system administracji państwowej i samorządowej. Inną sprawą był brak wystarczającej ilości przygotowanych do pracy urzędników i stąd potrzeba ich sprowadzenia z ziem dawnego zaboru rosyjskiego i austriackiego. Zapewne ta sytuacja była jedną z intensyfikujących proces tworzenia Uniwersytetu Poznańskiego. 7 maja 1919 roku spełniły się marzenia wielu pokoleń Wielkopolan. Odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego Wszechnicy Piastowskiej.

Każda walka zbrojna niesie ze sobą zniszczenia. Tak też było w przypadku Powstania Wielkopolskiego. Lista tych, którzy oddali swe życie za wolną Wielkopolskę liczy 2289 osób. Szczególnym dowodem pamięci są tabliczki, które dzięki inicjatywie kilku środowisk, są umieszczane na grobach powstańców. Tak jest na cmentarzach w PoznaniuPowiększ obraz, Ostrzeszowie, Zielonej GórzePowiększ obraz, KoszaliniePowiększ obraz. Równie dotkliwe były straty materialne. Co prawda walki powstańcze oszczędziły generalnie infrastrukturę wiosek i miasteczek wielkopolskich, ale w wielu przypadkach, zniszczeń tych nie udało się uniknąć. Tak było w czasie walk o RynarzewoPowiększ obraz.

Szczególnym skutkiem Powstania Wielkopolskiego jest proces odpływu ludności narodowości niemieckiej zamieszkującej teren Wielkopolski. W większości przypadków Niemcy dobrowolnie opuszczali swoje dotychczasowe miejsce pobytu. Ważnym jest stwierdzenie, że proces ten miał miejsce jeszcze przed zakończeniem Powstania. Niezwykle cennym był fakt, że na miejsca opuszczone przez Niemców wracali do Wielkopolski reemigranci polscy z Westfalii-Nadrenii, którzy wcześniej opuścili swe domy w poszukiwaniu pracy.